Habermas and Freire in Dialogue - Pedagogical Reading of Habermas / Habermas i Freire u dijalogu - pedagoško čitanje Habermasa

Abstract

Abstract

Condense philosophical and sociological language of Jürgen Habermas has proved to be complex, and uneasy to translate to pedagogical, so that in a very sparse literature that discusses the educational potential of his theory every "pedagogical reading" (which this paper presents) might be considered as useful. The aim of this paper is precisely in explaining educational relevance of his theoretical concepts, through a methodology based on a comparative analysis of Habermas’s and Freire’s theory. Identifying unambiguous similarities of theoretical preoccupations of these authors ("colonized" (Habermas) and "oppressive" (Freire) social order of modernity, and language as "praxis" (Freire) and "communication action" (Habermas) as the main way to change this same reality ), will help us to mark pedagogy based on Habermas' philosophical and sociological constructs as critically-oriented, discursive, epistemological individualistic and deliberative. Habermas’s concept of communicative action has complete educational relevance, denying the need to create a “more pedagogical” construct, as seen by some analysts of Habermas's theory. Communicative action as such can be considered as authentic practice of critical education in the deliberative pedagogical context, based on the epistemological awareness and legitimacy of the student’s own authority. It is in this we see the Habermasian appeal that contemporary pedagogy must not fail to notice.

Keywords: discourse; emancipatory education; communicative action; critical pedagogy

Sažetak

Zgusnuti filozofski i sociološki jezik Jürgena Habermasa pokazao se kao složen te nerado „prevodiv“ na pedagoški, pa se u vrlo oskudnoj literaturi koja problematizira pedagošku valentnost njegove teorije svako „pedagoško čitanje“ (što ovaj rad i predstavlja) može smatrati korisnim. Svrha ovog rada je upravo u objašnjenju odgojno-obrazovne relevantnosti njegovih teorijskih koncepata i to kroz metodologiju zasnovanu na komparativnoj analizi Habermasove i Freireove teorije. Identificiranje nedvosmislene sličnosti teorijskih preokupacija ove dvojice autora („kolonizirani“ (Habermas) i „opresivni“ (Freire) društveni poredak suvremenosti, i jezik kao „praksis“ (Freire) odnosno „komunikacijska akcija“ (Habermas) kao osnovni način izmjene te iste stvarnosti), omogućava nam da pedagogiju zasnovanu na Habermasovim filozofsko-sociološkim konstruktima, svrstamo u red kritički orijentiranih, diskurzivnih, epistemološki personalnih i deliberativnih tradicija. Habermasovom konceptu komunikacijske akcije pripisujemo potpunu odgojno-obrazovnu relevantnost, niječući potrebu za stvaranjem nekog više pedagoškog konstrukta koja se sreće kod nekih analitičara Habermasove teorije. Komunikacijska akcija kao takva može se smatrati autentičnom praksom kritičkog obrazovanja u deliberativnom pedagoškom kontekstu, zasnovanom na epistemološkom osvještavanju i legitimiranju vlastitih autoriteta samih učenika. Upravo u ovome vidimo habermasovski poziv o koji se suvremena pedagogija ne smije oglušiti.

Ključne riječi: diskurs; emancipacijsko obrazovanje; komunikacijska interakcija; kritička pedaggija.